Türkiye’de ilk olacak (FPSO) Yüzer Üretim Depolama ve Tahliye nedir ve bu gemiler hangi amaçla kullanılır?

Floating Production Storage and Offloading Vessels

FPSO ve FSO sistemleri, dünya genelindeki birçok açık deniz petrol ve doğalgaz üretim bölgesi için birincil yöntemdir.

Çoğu FPSO/FSO gemi şeklindedir ve çeşitli bağlama sistemleri aracılığıyla deniz tabanına sabitlenebilir, bunların seçimi belirli ortama göre belirlenir. Çok çeşitli su derinlikleri, çevre koşulları için uygundurlar ve 20 yıl veya daha uzun süre sürekli operasyonlar için yerinde kalma kapasitesine sahip olacak şekilde tasarlanabilir.

FPSO, risers aracılığıyla bir deniz altı rezervuarından sıvıları (ham petrol, su ve diğer birçok şey) alan ve daha sonra sıvıları gemideki üst üretim tesislerinde ham petrol, doğal gaz, su ve safsızlıklara ayıran yüzen bir üretim sistemidir. FPSO’nun depolama tanklarında depolanan ham petrol veya doğal gaz, satışı gerçekleştirilmek veya kıyıda daha fazla rafine edilmek üzere shuttle tankerlere offload edilir.

K-Pos DP Sisteminde Özel Uygulamalar

Sistemde kullanılan standart işletme modları ve uygulamaların dışında, K-POS DP sistemi farklı gemi tiplerinin harekât ve manevra ihtiyaçlarına cevap verebilecek ilave uygulamalar da içerir. Bu ilave uygulamalar aşağıda listelenmiştir:

● Sahilden açıkta yükleme

● Kablo döşeme

● Kanal Açma (Trench)

● Sondaj

Sahilden Açıkta Yükleme

Sahilden açıkta bir istasyonda yükleme/boşaltma yapıldığında (akaryakıt, petrol), yükleme şamandırasına nazaran geminin mevkisinin nispi olarak sabit kalması maksadıyla DKS kullanılabilir (harici kuvvetlere bağlı olarak geminin hareket etmesi engellenebilir). Harici etkileri karşılamak için en uygun yol gemi pruvasının bu güçlere karşı durmasıdır. Bu maksatla, gemi pruvasını daima harici kuvvetlere karşı tutabilecek, rüzgârgülü (Weather Vaning) modu mevcuttur.

Rüzgârgülü (Weather Vane) fonksiyonu, geminin harici kuvvetlere karşı tıpkı bir rüzgârgülü gibi davranmasına yol açar. Bu durumda gemi pruvasının, belirli sabit bir noktada rüzgâr ve akıntıya bağlı olarak serbest şekilde gezinmesine müsaade edilir. Ne gemi pruvası ne de gemi mevkisi sabitlenmez. Tespit edilen sabit nokta (Terminal Point) etrafındaki bir daire (Set point circle) içerisinde gemi pruvasının dolaşmasına müsaade edilir. Rüzgârgülü (Weather Vaning) modu aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Şekil 1.1 Rüzgâr Gülü (Weather Vaning) Çalışması

Bu tip çalışmada, en az gemi pruvasını gezinme dairesinde tutabilecek ve yanal harici etkenleri elimine edebilecek seviyede itki gücüne ihtiyaç duyulur. Gemi kıçı için sabit bir mevki öngörülmez, geminin hareketleri sadece karşı güçle yavaşlatılır/durdurulur. Sabit noktanın mevkisi ve gezinme dairesinin genişliği kullanıcı tarafından seçilir. Geminin, operatör tarafından belirlenmiş sabit noktaya olan mesafesi devamlı olarak takip edilir ve belirlenen limitler aşıldığında alarm verilir. Yapılan yükleme/boşaltma işlemine bağlı olarak aşağıdaki seçenekler uygulanabilir:

● Sabit Nokta (Terminal point) Seçimi: Seçim menüsünde mevki bilgisi, gezinme dairesi ve alarm limitleri gibi seçeneklerin yer aldığı bir menüden nokta seçimi yapılabilir.

● Gezinme Dairesi Çap Seçimi: Gezinme dairesinin boyut ve azami/asgari limit değerleri seçilebilir.

● Sabit Nokta Mevkisine Yaklaşma (Approach Weather Vaning Location): Belirlenen yükleme noktasına yaklaşma esnasında geminin rüzgar gülü moduna girmesini sağlar. Geminin mevcut değerlerinden gezinme dairesine 1000 metre mesafeye kadar gezinme dairesinin seçilmesine olanak tanır. Yaklaşma modunda “Gezinme dairesi dışında” alarmı çalışmaz.

● Kumanda Dışı Uyarısı (Drive Off Alert): Şamandıraya yüksek süratle yaklaşıldığında, ana iticilerde seçilen değer/geri besleme hatası olduğunda, mevki bilgisi kaybedildiğinde ve şamandıraya doğru anormal bir itki gücü oluştuğunda bu uyarı verilir. Bu uyarı, sistemdeki normal sesli ve görsel alarmlara ilave olarak yer alır.

● Palamar (Transfer-Yüklem/boşaltma donanımı) Gerginlik Azaltma (Hawser Tension Compensation): En uygun mevki performansı sağlar. Transfer donanımının gerilmesini önleyecek ters kuvvetlerin otomatik olarak uygulanması maksadıyla DP sistemi matematiksel modeline ilave bir gerginlik ölçüm değerinin girilmesiyle çalışır. Bu mod için gerginlik ölçüm sensörüne ihtiyaç duyulur.

● Elle Bayas Girilmesi (Manuel Bias): Ağır deniz şartlarında, ard arda gelen yüksek dalgaların etkisini düşürmek için, geminin mevki değişimini düşürür. Bu durumda operatör, DP konsolunda yer alan kumanda kolunu kullanarak itki gücünü ayarlayabilir ve bu sayede muhtemel dalga etkileri önceden karşılanabilir. Bu fonksiyon sadece OLS, SAL, SPM, FLT/FLP tipi sabit noktalar için geçerlidir.

Geminin liman dışında (off shore) yapacağı yükleme/boşaltma konseptine bağlı olarak yukarıda listelenen çalışma modlarından farklı tipte modlar da kullanılabilir. Bu modlar ve yükleme/boşaltma şartları aşağıdaki şekillerde gösterilmiş ve takip eden paragraflarda kısaca açıklanmıştır:

Şekil 1.2 Tek Noktadan Bağlama (Single Point Mooring-SPM)

Tek Noktadan Bağlama (Single Point Mooring-SPM): Bu tip çalışma modu, transfer bumu olan ve dibe sabitlenmiş yükleme platformlarında kullanılır. Şamandıranın/platformun dipte sabitlenmiş olduğu mevki sabit nokta olarak seçilir ancak transfer bumunun hareket etmesine bağlı olarak sabit nokta da değişebilir. Mevki sabitleme işlemi transfer donanımı gerginlik seçimi yapılarak veya yapılmadan uygulanabilir. Geminin itki kuvveti yeterliyse sıfır gerginlik seçilmesi tavsiye edilir. Bu çalışma için en az bir veya daha fazla şamandıra referans sistemine ihtiyaç duyulur.

Şekil 1.3 Yükleme Şamandırasına Bağlama (Loading Buoy Mooring-OLS)

Yükleme Şamandırasına Bağlama (Loading Buoy Mooring-OLS): Sabit bir noktanın etrafında (terminal point) uygulanan yükleme/boşaltma modudur. Geminin şamandıraya bağlı olmadığı durumlarda kullanılır. En az bir veya daha fazla mevki referans sistemine ihtiyaç duyulur.

Şekil 1.4 Tek Noktadan Demirli Şamandıraya Bağlama (Single Anchor Loading-SAL)

Tek Noktadan Demirli Şamandıraya Bağlama (Single Anchor Loading-SAL): Dibe demirli şamandıralarda yapılan transfer (yükleme/boşaltma) için kullanılan çalışma modudur. Gemi şamandıraya tek bir palamar ile bağlar. Bu durumda palamar ve transfer donanımı daima gergindir. En az bir veya daha fazla mevki referans sistemine ihtiyaç duyulur.

Şekil 1.5 Gezinen/Serbest Platformda Yükleme (Float Loading Tower/Platform)

Gezinen/Serbest Platformda Yükleme (Float Loading Tower/Platform): Deniz tabanına direk olarak oturtulmamış ancak demirlerle sabitlenmiş (gezinebilen) platformlarda yapılacak transferler için kullanılan moddur. Bu durumda platform transfer bumunun uç moktası sabit mevki/nokta (terminal point) olarak kabul edilir (Floating Loading Tower-Platform, FLT/FLP), dolayısıyla sabit nokta değişkendir. Sabit nokta aynı zamanda platformun gezinmesine bağlı olarak da değişecektir.

Mevki sabitleme işlemi transfer donanımı gerginlik seçimi yapılarak veya yapılmadan uygulanabilir. Geminin itki kuvveti yeterliyse sıfır gerginlik seçilmesi tavsiye edilir. Gemi mevkisinin hem coğrafi olarak hem de platforma nazaran nispi olarak ölçülebildiği durumlarda yüksek performans alınabilir (platform gerçek mevkisinin nominal mevkisine göre izlenebildiği durum).

Şekil 1.6 Yedekli Yükleme (Tandem Loading)

Yedekli Yükleme (Tandem Loading): Yüzen bir yükleme/boşaltma istasyonundan (Floating Storage Unit-FSU) veya Yüzen Üretim Tesisinden (Floating Storage and Offloading vessel-FPSO) yapılacak transferler için kullanılır. Yüzen yükleme istasyonunun kıçı sabit nokta olarak alınır (terminal point) bu yüzden sabit nokta devamlı değişecektir. Geminin itki kuvveti yeterliyse transfer donanımında sıfır gerginlik olması tavsiye edilir. Her iki geminin de mevki bilgisi alınabildiğinde ve karşılıklı olarak DKS sistemleri arasında transfer edilebildiği durumlarda en iyi performans elde edilir. İlave olarak nispi mevki sistemleri de kullanılabilir. Yedekli yükleme esnasında seçilen sabit nokta (terminal point) transfer yapılan geminin hareketlerine bağlı olarak devamlı değişecektir, bu durumda aşağıdaki özel yedekli yükleme (Special Tandem Loading) fonksiyonları seçilebilir:

● Yedekleme Mevki kontrolü (Tandem Position Control): Yedeklenilen geminin ileri doğru hareketleri ve kıçının takip edilmesi.

● Yedeklenilen Geminin Pruvasının takip edilmesi (Tandem Heading Control): Yedeklenilen geminin pruva hareketleri takip edilir.

Bu iki özel fonksiyon, her iki geminin de birbirlerine olan nispi mevkilerinin takip edilmesine ve yedeklenilen geminin cayro bilgisine ihtiyaç duyar.

Şekil 1.7 Dip İstasyonundan Yükleme (Submerged Turret Loading-STL)

Dip İstasyonundan Yükleme (Submerged Turret Loading-STL): Bu çalışma modu üç farklı fazda gerçekleşir:

● Dip istasyonuna yaklaşma (Approach to Weather Vaning Location).

● Dip istasyonuna bağlanma (Connecting the submerged turret). Bu fazda bağlanma ve ayrılma modları mevcuttur (Connection-Disconnection).

● Dip istasyonuna bağlıyken yükleme yapılması (Loading).

Her üç mod da yükleme istasyonunun civarında uygulanır. Yükleme modunda, geminin bağlı olduğu dikkate alınır. Operatör tarafından eksen kontrolü (Axis Control) ve ortalama kaydırma (Mean Offset) fonksiyonları uygulanabilir.

● Eksen kontrolü (Axis Control): Gemi hareketlerini (ileri/tornistan, sancak-iskele yönlerinde hareket ve pruvanın kayması) yavaşlatarak durdurmak için operatör tarafından otomatik veya manuel mevki kontrol modu seçilebilir. Sadece hareketlerin yavaşlatılarak durdurulması (damping) seçilirse gemi mevkisini muhafaza edecek itki kuvveti kullanılmadan gemi hareketleri karşılanır.

● Ortalama Kaydırma (Mean Offset): Gemi, operatör tarafından belirlenmiş mevkiye sabit bir mesafede tutulur (sadece pozitif yöndeki itki kuvvetiyle). İleri-Tornistan ekseninde otomatik mevki kontrolü seçilmiş ise bu mod kullanılamaz. Bununla birlikte yatay eksen kontrolü ile birlikte kullanılabilir.

Bu çalışma modu için en az bir veya daha fazla mevki referans sistemine ihtiyaç duyulur. Sualtı istasyonunun ana mevkisini takip edebilecek bir transponder ile birlikte HiPAP da kullanılabilir, ayrıca dip istasyonu üzerinde de bir transponder konuşlandırılabilir, bu sayede dip istasyonunun gemiye irtibatlanmadığı durumlarda derinlik bilgisi de alınabilir.

Abone ol

Loading

Hazırlayan

Caglar ASLAN

U. Y. Kaptan / SDPO

(162)

5 1 vote
Article Rating
Subscribe
Notify of
guest
0 Yorum
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments
0
Would love your thoughts, please comment.x
()
x
Select your currency
Turkish lira
0
    0
    Your Cart
    Your cart is emptyReturn to Shop